Jeśli chodzi o legendy związane z Roszkami, to przede wszystkim dotyczą one powstania nazwy miejscowości. Są dwie teorie na ten temat.

Jedna z wersji mówi o tym, że dziedzic terenów otaczających Krotoszyn, postanowił założyć osadę w puszczy porastającej tereny ówczesnego powiatu krotoszyńskiego. Niestety z powodu dużej ilości dzikich zwierząt w lasach nie było chętnych do zamieszkania na nowym miejscu. Aby więc zapewnić bezpieczeństwo mieszkańcom sprowadzono z Litwy czterech strzelców, których zakwaterowano na rogach (różkach) polany. Stąd miała się wziąć nazwa Rożki, zmieniona z biegiem czasu na obecną wersję – Roszki.

Istnieje również możliwość, że nazwa Roszki pochodzi od umiejscowionej także wśród lasów, w pobliżu osady, kaplicy św. Rocha.¹

W Roszkach dba się o to, aby mieszkańcy znali legendy i historie związane z ich miejscowością. W związku z tym Szkoła Podstawowa w Roszkach zorganizowała w 2015 r. specjalny program pedagogiczny „Legendy czas żyje w nas!”, dzięki któremu najmłodsi mogli zapoznać się z powyższymi podaniami.

Natomiast w zbiorach Uniwersytetu Poznańskiego podobno znajduje się wzmianka o innej, tym razem prawdopodobnie nie legendzie a historii z Roszkami w jednej z głównych ról.

A rzecz miała miejsce w międzywojniu, kiedy to chłopi z Roszek i Orpiszewa postanowili założyć Bractwo Kurkowe. Ufundowano sztandar i po uroczystym poświęceniu w kościele w Jankowie Zaleśnym, przechowywano go w Roszkach. Jednak Orpiszewianie zgłosili chęć złożenia wspólnego sztandaru u siebie. Pewnej niedzieli przyszli do Roszek z zamiarem odebrania sztandaru. Jak zwykle po mszy wielu roszkowskich chłopów przesiadywało w gospodzie. Kiedy dowiedzieli się o celu sąsiedzkiej wizyty i było jasne, że nie uda się dojść do porozumienia, przystąpiono do bitwy. Ponieważ Roszki to najdłuższa wieś w całej gminie zwołanie posiłków trwało dość długo. Miejscowi zabarykadowali się w gospodzie i czekali. Kiedy zgromadzili się wreszcie w odpowiedniej liczbie ruszyli do ataku i Orpiszewianie musieli się wycofać.²

Wiele osób jeszcze pamięta, że do niedawna faktycznie stosunki między obiema sąsiednimi miejscowościami nie były zbyt serdeczne, choć powód tej wzajemnej antypatii nie do końca był jasny.

W październiku 2011 roku postanowiono więc zorganizować obchody Bitwy o Sztandar. Impreza miała na celu przypomnieć o tym dawnym wydarzeniu i jednocześnie doprowadzić do „pojednania” między mieszkańcami obu wsi. Uroczystość przygotowana przez Krotoszyński Ośrodek Kultury oraz wszystkie organizacje działające na terenie Roszek i Orpiszewa odbyła się w dwóch miejscowościach. Rozegrano konkurencje sportowe, były występy artystyczne, wspólne biesiadowanie i tańce. Na pamiątkę wszystkich tych wydarzeń odsłonięto dwie tablice, w Roszkach i w Orpiszewie.

1. Mierniczak Franciszek, Ziemia Krotoszyńska za czasów dawnej Rzeczypospolitej, Krotoszyn 1928, s. 32-33.

2. Na podstawie opracowania Krotoszyńskiego Ośrodka Kultury.

Tekst:

Paulina Adamczak

Zdjęcia:

Archiwum prywatne