Biorąc udział w bitwie nad Bzurą 56 Pułk Piechoty Wielkopolskiej otrzymał zadanie przejścia ubezpieczonym marszem po osi Brodne – Konstantynów – Antosim – Giżyce – Ruszki i opanowania rejonu Adamowej Góry oraz sforsowania Bzury i uderzenia na Warszawę.

16 września przed świtem, po 30 kilometrowym marszu, pułk osiągnął rejon Adamowej Góry. I batalion z plutonem armat przeciwpancernych zajął część miejscowości Gawłów – Łubianka do miejscowości Helenka, II batalion w miejscowości Altanka, a III batalion z plutonem armat przeciwpancernych i kompanią zwiadu znalazł się w zachodniej części Adamowej Góry. Dowódca i plutony specjalne zajęły folwark Sokule. Celem pułku było osłanianie ważnego węzła komunikacyjnego na południe od lasów Budy Stare.

Niemiecki atak rozpoczął się około godziny 8.00 od natarcia batalionu czołgów z 4 Dywizji Pancernej, wspartej zmotoryzowaną baterią artylerii i batalionem strzelców, na pozycje I batalionu, który wyparto z części zajmowanych pozycji. Z 6 nieprzyjacielskich czołgów, które przeprawiono przez Bzurę i skierowano w stronę pozycji Gawłów – Łubianka, 2 lub 3 unieruchomiono. W tym samym czasie polska artyleria ostrzeliwała wrogą piechotę oraz wschodni brzeg Bzury. O 8.30 niemiecka piechota, wsparta czołgami i artylerią, zaatakowała z miejscowości Helenka II batalion, który wycofał się na wschodnią część Adamowej Góry. Podczas starcia zniszczono kolejne dwa czołgi nieprzyjaciela.

O godzinie 11.00 wróg rozpoczął kolejne natarcie, tym razem na skrzydło stanowisk III batalionu. Pod silnym ogniem artylerii i piechoty batalion przegrupował się i zajął pozycje obronne, ponosząc jednak duże straty. Spodziewając się kolejnej fali wozów pancernych, płk. Tyczyński rozkazał przygotowanie plutonu armat w rejonie dowództwa, sam natomiast udał się do III batalionu.

Natarcie na krótko przerwała burza z ulewą, jednak już o 12.00 rozpoczął się kolejny atak czołgów. Po około godzinie walki, wobec bardzo silnego ognia prowadzonego przez nacierające czołgi, 7 i 8 kompania III batalionu wycofywały się do folwarku Sokule, gdzie znajdowały się wówczas dwie armaty (trzecia została wycofana do dworu Ruszki). Podobnie wycofywać zaczęło się skrzydło 68 Pułku Piechoty z Wrześni oraz dywizjon wsparcia. Pozycje utrzymały I i II batalion.

Między dworem Ruszki a folwarkiem Sokule falami nacierało w tym samym czasie około 80 czołgów, a podążająca w ślad za nimi piechota została zatrzymana ogniem karabinów maszynowych. W kierunku natarcia przesuwała się 9 kompania III batalionu oraz pluton pionierów. Jednocześnie płk. Tyczyński poprosił telefonicznie gen. Altera o wsparcie artyleryjskie, jednak otrzymał jedynie obietnicę wysłania z pomocą oddalonego o około 10 km 60 Pułku Piechoty z Ostrowa Wielkopolskiego.

Zdany na właśnie siły pułk przystąpił do desperackiej obrony. Armaty z Sokul (dwie) oraz z Ruszek (jedna) brały w ogień krzyżowy pojazdy pancerne nieprzyjaciela. Czołgi wroga niszczono, lub zmuszano do ucieczki, natomiast karabiny maszynowe zmuszały do cofania się niemiecką piechotę.

Krotoszyński pułk poradził sobie mimo braku wsparcia artyleryjskiego oraz braku pomocy ze strony 60 pułku piechoty, który ostatecznie nie dotarł z pomocą. Przy dużych stratach własnych (kilkudziesięciu żołnierzy zginęło lub zostało rannych), zniszczono 32 czołgi, zmuszono wojska niemieckie do wycofania się oraz uniemożliwiono im działanie na tyłach polskich dywizji, koncentrujących się do forsowania Bzury. Następnego dnia 56 Pułk Piechoty przeprawił się przez Bzurę i ruszył w stronę Puszczy Kampinoskiej.

Opracowano m. in. na podstawie:

A. Korsak, "56 Pułk Piechoty Wielkopolskiej", Warszawa 1991
A. Korsak, "Szlak bojowy 56 Pułku Piechoty Wielkopolskiej w wojnie obronnej 1939 r." w "Rocznik Kaliski" tom XIX, Poznań 1986
W. Tyczyński, "Walki 56 Pułku Piechoty Wielkopolskiej w kampanii wrześniowej 1939" w "Wojskowy Przegląd Historyczny", 1989
W. Grochola, "Diariusz września 1939 r." w "Udział społeczeństwa Ziemi Kaliskiej w wojnie obronnej 1939 r.", Kalisz 1979
W. Tyczyński, "Kryzys bitwy nad Bzurą  -1939 r." w "Kierunki", 1958