Podczas Powstania Wielkopolskiego największa bitwa w rejonie Krotoszyna miała miejsce pomiędzy 6 a 21 lutego 1919 roku.
6 lutego wojska niemieckie zaatakowały Zduny, bronione przez kompanię powstańczą z Rozdrażewa. Podczas obrony miasta zginęło 17 żołnierzy kompanii oraz Karol Masłowski – mieszkaniec Zdun i członek Straży Ludowej. Pod Dąbrówką zginął także Stanisław Kotowiak (pierwszy poległy powstaniec z Pogorzeli). Zduny zostały ostatecznie zajęte przez oddziały niemieckie.
W celu obrony Krotoszyna i odzyskania utraconego miasta na front zdunowski skierowano 3. kompanię powstańczą z Koźmina w sile 118 żołnierzy, pod dowództwem sierż. Stanisława Sowińskiego. Krotoszyn obroniono, jednakże żadna z kilku podejmowanych prób odbicia Zdun nie powiodła się (7 i 9 lutego).
Najbardziej krwawe walki o Krotoszyn miały miejsce 16 lutego. Wojska niemieckie, wsparte pociągiem pancernym, podjęły nieudaną próbę zdobycia miasta. Atak niemiecki nie powiódł się m. in. dzięki bohaterskiej akcji Ludwika Zielezińskiego – członka krotoszyńskiej Straży Ludowej, który wysadził tor pomiędzy budką kolejową w Perzycach a Zdunami i tym samym sparaliżował działania wspomnianego pociągu.
Tego samego dnia (16 lutego) podpisano układ w Trewirze, który przedłużał rozejm pomiędzy Ententą a Niemcami i dodatkowo objął także front wielkopolski. Niestety w praktyce nie oznaczało to zakończenia walk. Pomiędzy 18 a 21 lutego miała miejsce heroiczna, ale nieudana obrona Borownicy, podczas której poległo kilkunastu powstańców (w tym 5 zatrutych gazami). Niemcy użyli w czasie walki artylerii, gazów bojowych (!) i miotaczy min.
W walkach pod Zdunami brały udział pododdziały II batalionu 12 Pułku Strzelców Wielkopolskich (kompanie: krotoszyńska, kobylińska i odolanowska) oraz wchodzące w skład innych oddziałów kompanie: jarocińska, koźmińska, ostrowska, pleszewska i sulmierzycka. W starciach zbrojnych brały też udział drużyny bojowe z miast i wsi powiatu krotoszyńskiego (około 500 osób) dowodzone przez dr. Władysława Bolewskiego. Dowódcami poszczególnych drużyn byli: Mieczysław Kończak z Krotoszyna, Ignacy Gajowczyk z Kobylina i Stanisław Skrzypczak ze Zdun. Łącznie na froncie zdunowskim poległo ponad 30 powstańców.
05-02-2014, 09:37 
Redaktor Muzeum
4543 
